CTNH từ đâu ra?

• Chất thải trong gia đình, hộ dân cư, nơi công cộng... được xem là chất thải sinh hoạt; chất thải phát sinh từ sản xuất công nghiệp, kinh doanh, làng nghề, dịch vụ được gọi là chất thải công nghiệp. Vậy nguồn thải chất thải nguy hại có từ đâu?
• Chất thải nguy hại từ sản xuất công nghiệp. Đây là nguồn phát sinh chất thải nguy hại chủ yếu và chiếm hơn 80% khối lượng chất thải nguy hại trong tổng số khối lượng chất thải nguy hại tại TP.HCM như các dung môi, hóa chất, sơn thải, bao bì chứa hóa chất, dầu nhớt thải...
• Chất thải nguy hại còn phát sinh từ các hoạt động y tế, các chất thải này phát sinh từ các chất chứa tác nhân gây bệnh (kim tiêm, ống truyền dịch, bệnh phẩm...); hóa chất thải chứa thành phần nguy hại; các loại dược phẩm gây độc tế bào...
• Chất thải nguy hại từ hoạt động nông nghiệp, chủ yếu là từ sử dụng các thuốc bảo vệ thực vật như thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ... (chai lọ, thùng nhựa, bao nylon... còn dư, quá hạn).  
• Chất thải nguy hại phát sinh từ kinh doanh thương mại và dịch vụ, từ các hàng hóa nhập khẩu có tính chất độc hại, không đạt yêu cầu hoặc hàng hóa tồn lưu đến hết hạn sử dụng, biến đổi chất dẫn đến phát sinh lượng lớn chất thải cần xử lý.
• Ngoài ra còn có một số nguồn làm phát sinh chất thải nguy hại từ các hoạt động nghiên cứu khoa học, phòng thí nghiệm và trong đời sống sinh hoạt hằng ngày như pin, ắcquy, bóng đèn huỳnh quang, hóa chất khử khuẩn, diệt khuẩn, tẩy rửa...

 Lưu giữ chất thải nguy hại như thế nào?

• Do có nguy cơ gây hại và có thể gây độc của chất thải nguy hại (CTNH) đối với môi trường sống và con người là rất lớn nên việc đăng ký quản lý, lưu trữ, bảo quản, xử lý, vận chuyển...
• Luôn phải được xem xét cẩn thận và nghiêm ngặt. Chính vì vậy, nhà nước và cơ quan chức năng đã có những quy định cụ thể về việc này.

Sự cần thiết phải lưu giữ CTNH tại nguồn

• Khi có chất thải nguy hại phát sinh nhưng chưa được chuyển giao đến đơn vị có chức năng xử lý thì chủ nguồn thải phải lưu giữ tạm tại kho bãi của nơi phát sinh chất thải nguy hại (công ty, nhà máy, cơ sở sản xuất...).
• Việc lưu giữ, tồn trữ nhiều loại chất thải nguy hại là một việc làm cần thiết và việc phân khu lưu giữ góp phần làm tăng tính an toàn của kho lưu giữ, tránh các sự cố có thể xảy ra gây bất lợi đối với môi trường và con người, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tái chế.

​

Nhà kho lưu trữ chất thải nguy hại phải đảm bảo các tiêu chuẩn quy định. Trong ảnh: : Một nhà kho lưu trữ mẫu.

• Việc lưu giữ phải đảm bảo về tính an toàn: không bị rò rỉ, không bay hơi phát tán, không chảy tràn (kín), bên ngoài có dán nhãn cảnh báo theo đặc tính nguy hại của chất thải, để riêng biệt theo từng loại trong kho bãi.

Thu gom, đóng gói, dán nhãn

• Việc thu gom, đóng gói, dán nhãn là khâu có ý nghĩa, có tầm quan trọng đáng kể cho việc chọn lựa phương pháp xử lý phù hợp và đảm bảo an toàn trong lưu giữ, vận chuyển.

Thu gom:

• Đơn vị có phát thải chất thải nguy hại có trách nhiệm thu gom tất cả các loại chất thải nguy hại phát sinh để lưu giữ tạm, chờ đơn vị thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải nguy hại tiếp nhận. Sau khi thu gom, cần thiết phải phân loại, sắp xếp và đặt riêng biệt các loại chất thải nguy hại trong kho, mỗi loại chất thải nguy hại được lưu giữ đều phải có bao bì lưu chứa và dán nhãn theo quy định.

Đóng gói:

• Chủ nguồn thải sẽ thực hiện việc đóng gói, lưu chứa chất thải nguy hại có phát sinh trong các bao bì đạt chất lượng theo yêu cầu. Việc lựa chọn bao bì lưu giữ chất thải nguy hại cần chú ý hai vấn đề then chốt: sự tương thích hóa học và giá cả của vật liệu. Sự lựa chọn vật liệu phải được thực hiện một cách cẩn thận tùy theo từng ứng dụng cụ thể, trong đó lưu ý đến sự biến động về hóa học, nhiệt độ lưu giữ và áp suất. Các yếu tố khác cần được cân nhắc như điều kiện áp suất thường, điều kiện khí hậu (đặc biệt chú ý đến khả năng bão lụt, động đất...).

Bao bì chứa chất thải nguy hại phải có chất lượng tốt, thỏa mãn các yêu cầu sau:

• Về tính năng không bị ăn mòn, không tương tác hóa học với chất thải nguy hại cần lưu giữ, chịu được áp suất, nhiệt độ trong những trường hợp lưu giữ đặc biệt.
• Đảm bảo về độ bền do ma sát khi vận chuyển, có nắp đậy kín, không bị rò rỉ.
• Chất liệu phù hợp theo việc lưu chứa chất thải nguy hại các dạng lỏng, rắn, có tính chất hóa học khác nhau (các loại được sử dụng nhựa, thủy tinh, kim loại).
• Ví dụ: Axít thải, bazơ thải là chất thải nguy cơ có đặc tính ăn mòn, không thể lưu giữ chúng trong bao bì bằng kim loại. Nếu sử dụng bao bì bằng kim loại, theo thời gian kim loại sẽ bị ăn mòn, gây rạn nứt, rò rỉ và các axít, bazơ sẽ phân tán ra ngoài môi trường.
• Tuy nhiên, cũng tùy theo nồng độ (đặc, loãng) của axít mà sử dụng bao bì bằng các loại nhựa thích hợp. Chú ý rằng các loại nhựa PP, PE chỉ dùng cho axít yếu, không dùng để chứa các axít mạnh và đặc như H₂SO₄, HNO₃, HF...
• Các vật liệu gang thép, thép không gỉ không nên dùng lưu trữ các axít yếu, loãng. Do các tương tác hóa học, hóa chất ăn mòn dần chất liệu của bao bì dẫn đến lưu giữ sẽ không an toàn.
• Đối với các dạng dung môi, dầu nhớt thải có thể sử dụng bao bì lưu chứa đa dạng hơn, thường bằng nhựa, kim loại nhưng phải đảm bảo các yếu tố khác như an toàn về độ kín, không rò rỉ, phù nề.

Trên thực tế, bao bì chứa chất thải nguy hại có thể là các dạng sau:

• Tận dụng ngay bao bì chứa nguyên liệu ban đầu (sau khi đã sử dụng xong) để lưu giữ chất thải nguy hại phát sinh từ quá trình sản xuất.
• Ví dụ: Như trường hợp dầu nhớt bôi trơn thải có thể lưu chứa trong các thùng phuy dầu đã qua sử dụng, hay các dung môi, sơn, hóa chất cũng nên sử dụng lại bao bì ban đầu để lưu chứa, rồi chuyển giao cho các đơn vị có chức năng xử lý.
• ​Đối với một số trường hợp bao bì thường sử dụng bằng các dạng nhựa, cao su tổng hợp.
• Ngoài ra có thể tham khảo bảng dữ liệu an toàn của chất thải và quy phạm an toàn trong sản xuất, sử dụng, bảo quản và vận chuyển hóa chất nguy hiểm theo TCVN-5507 (năm 1991)... để lựa chọn vật liệu chứa cho phù hợp.